Psychology of Risk Taking Behavior

Het onderwerp – hoe de psychologie van het gedrag van het nemen van risico’s in elkaar zit – wordt opgesplitst in vragen.

Is er een Persoonlijkheidsfactor bij het nemen van risico’s?

De sample van personen bestond niet uit professionele risico nemers (soldaten, brandweer, politie, civiele bescherming,, stuntmannen, race car rijders,…) maar vooral uit jonge blanke mannen en universiteitsstudenten van een medium-sized Canadese stad.

Bewijs voor een algemeen risico nemende persoonlijkheidstrek, hoewel statistisch significant, was niet zo sterk als sommige theorieën voorspelden. Dit kan liggen aan het sample, maar de meeste theorieën hadden vergelijkbare samples, zodat de bevindingen eerder twijfel doen rijzen over het niveau van invloed die persoonlijkheidstrekken hebben op het nemen van risico’s.

De conclusie is dat risicofactoren van persoonlijkheidskenmerken een significante rol spelen bij het gedrag van het nemen van risico’s, maar dat hun rol minder belangrijk is dan die van situationele factoren. De resultaten hebben belangrijke implicaties voor onderzoek over risico nemen, en voor veiligheidsmaatregelen (bijv. taak-specifieke selectie en de training van risico nemers).

Wat is ons motief om risico’s te zoeken?

De meeste theorieën van verwacht nut (verwachte opbrengst), beschouwden geen emotionele, noch fysiologische componenten, of de positieve aspecten van risico nemen, noch het belang van niet-materiële beloningen. Ook de RHT (Risk Homeostasis Theory) beschouwt risico (nemen) niet als iets waar men naar kan verlangen of een plezierige onderneming, maar als een louter extrinsiek gemotiveerde activiteit met eerder een tolereren van risico’s. Mensen zoeken echter intrinsieke zowel als extrinsieke beloningen. Bijv. dus ook plezierige emoties en plezierige opwinding. De literatuur over emotie, motivatie en de bevindingen van studies suggereren dat deze factoren meer effectief zijn in het aanschrijven (adressing) van motieven voor risicovolle of veilig gedrag dan materiële beloningen, wat (dit laatste: materiële beloningen) men meer bekomt met doelgericht gedrag.

Uit de testen is ook gebleken dat de proefpersonen algemeen hun limieten testen, alsook hun geluk en hun kansen wagen door risico’s te nemen. Niemand nam een volledig veilig parcours, iedereen nam verscheidene té riskante reacties. Dit wijst op een intrinsieke nood, wens en motivatie van de proefpersonen om risico’s te nemen. De onderlinge verschillen van waar, hoe en hoeveel risico ze willen zijn echter groot.

Conclusie is dus dat mensen intrinsieke beloning voelen voor risico nemen, zoals hormonale plezierige ervaringen, stimulatie van een fysiologisch pleziercentrum, emotioneel plezier, de ervaring van kleine verschillen tussen het gewenste – en het doelniveau van risico, of de eenheid van actie-georiënteerd- en doelgericht risico nemend gedrag. We nemen dus risico’s voor zowel het intrinsieke plezier als voor de extrinsieke materiële voordelen.

De kracht van aansporingen

Risk Motivation Theory (RMT) en RHT stellen dat aansporingen voor veilig gedrag een krachtig motief zijn voor het reduceren van risico nemende tendensen. Veranderingen van risicogehalte van een situatie zullen leiden tot een hoger waargenomen controle en dus tot compensatie gedrag. Daardoor worden extern geïntroduceerde veiligheidsvoordelen virtueel teniet gedaan. Externe aansporingen tot veiligheid manipuleren ook de intrinsieke motivatie van proefpersonen door het wijzigen van het gewenst- of het doelniveau van een risico. Het doelniveau van een risico is beïnvloed door een hoger waargenomen voordeel van veilig gedrag en hogere kost van risicovol gedrag, dus de proefpersoon kiest een minder riskante strategie.

Een extra bevinding is dat doelniveaus constant bijgesteld worden volgens de perceptie van het risiconiveau van de proefpersonen.

Dit suggereert dat men best aansporingen gebruikt voor veiliger gedrag. Sociale beloningen zijn daarbij sterker dan financiële. Sociale aansporingen kunnen met meer kans intrinsieke motivatie triggeren. Tevens suggereren de data dat aansporingen beter werken dan bestraffingen om veilig gedrag te stimuleren. Dus “Fame” werkt sterker dan “Fortune” of “Pain”.

Dit geldt ook bij fobieën: mensen met een fobie houden hun gedrag tot een alternatief gedrag wordt gerealiseerd dat meer belonend is dan het vermijdingsgedrag t.a.v. gevoelens als angst.

Of aansporingen het meest effectief werken op fysiek, economisch of sociaal niveau, of als ze worden gepresenteerd als voorwaardelijk voor een goede performantie of eerder als kansen in een loterij, kan variëren naargelang het individu, de situatie, of de cultuur en is de moeite voor verder onderzoek.

Hoe kunnen we onze risicomotivatie onder de knie krijgen en controleren?

Mensen streven naar een stijgende controle en stellen ons gedrag bij naargelang de situatie / behoeften, ook wanneer de perceptie van die controle een illusie is. Wanneer een situatie of een illusie van een situatie met meer onzekerheid en niet-vertrouwdheid zich aandient, worden we voorzichtiger, tot er zich terug een minder riskante situatie aandient.

Bij gokken, zoals het gooien van een teerling met 50% kans op de uitkomst van drie of minder tegen een uitkomst van vier of meer, gingen velen een vorm van bijgelovig gedrag aan, zoals harder gooien voor hogere cijfers, of systematisch gokken op lage cijfers na tweemaal hoge cijfers. Of het toewijzen van hun succes aan het voorgaand verloop van de dag, hun geluk in de liefde, het moment van de dag enz.

De meeste mensen nemen hun eigen omstandigheden niet realistisch waar, maar hebben een positief gekleurde illusie over zichzelf, hun vaardigheden, en hun mogelijkheden om de omgeving te controleren. Dergelijke bevindingen bevestigen het belang van het betrekken van individuele percepties van persoonlijke controle, zelfs illusoire, wanneer men risico nemend gedrag analyseert. Ze tonen aan dat de perceptie van controle, of het gebrek er aan, leidt tot corresponderend risicovol of veilig gedrag. “Don’t worry, I have got it all under control” is een beroemde laatste zinsnede vlak voor een ongeval. Het geven van het gevoel van controle met veiligheidsgordels, ABS, vier wiel aandrijving en helmen enz verleidt mensen dus tot riskanter, ondoordacht, of zelfs zorgeloos gedrag.

Hoe compenseren we voor waargenomen risico’s?

Een belangrijke onderliggende aanname van Risk Homeostasis Theory (RHT) en Risk Motivation Theory (RMT) is de gedragsmatige compensatie voor waargenomen wijzigingen in risicogehalte. Mensen tonen compensatie gedrag om een verschil te verminderen tussen het door hun waargenomen en door hun hun gewenst niveau van risico. De risico nemende strategie variabele DFO (Deviation from Optimal Response Pattern) toonde deze gedragsmatige shifts ook als een gevolg van wijzigingen in kans op straf. Dit werd voorspeld door de RMT, die stelt dat elke wijziging een nieuwe perceptie oplevert en het doelniveau van risico reset.

Wat onderscheidt RMT van RHT?

RMT is gebaseerd op RHT met zijn compensatie-gedrag feedback loop voor waargenomen verschil tussen gewenst niveau en doelniveau van risico. RHT, daarentegen, houdt geen rekening met veelvuldig, continu verschuivende doelniveaus van risico noch de risicozoekende tendens van mensen.

RMT is een uitbreiding van RHT door te stellen dat fysiologische en emotionele processen dezelfde compensatie functies ondergaan als de rationele cognitieve processen waarop de RHT voornamelijk zijn focus legt.

RMT stelt dat mensen risico’s nemen voor intrinsieke beloningen geassocieerd met het uitvoeren van risicovolle activiteiten, en dat dit proces ook een compensatie feedback loop heeft.

Alles bijeen breidt het RMT de RHT uit met het volgende:

1. Het postuleren van multi target niveaus van risico dat constant compensatie vereist en mss nooit een homeostatisch gecontroleerd risico-optimum bereikt.
2. De sterke nadruk op individuele motivatie processen, eerder dan collectief gedrag van een grotere populatie.
3. Het belang van emotionele en fysiologische aspecten in de assessment (beoordeling) en evaluatie van risico nemend gedrag.
4. De toevoeging van actie-georiënteerde beloningen (verlangen naar risico) aan de doel-georiënteerde beloningen (tolerantie van risico).

Kunnen we risico nemend gedrag holistisch beschrijven?

Het grote verschil tussen de RMT en andere theorieën is dat het vele facetten combineert van risico nemen in één enkel holistisch model. Het houdt rekening met het verlangen om risico te nemen, alsook het verlangen en het proces om het te controleren. Het behelst processen die zich niet bewust afspelen, zoals fysiologische en elementaire emotionele processen. RMT benadrukt emotionele, fysiologische en cognitieve aspecten van het nemen van risico’s, en een gedragsmatig compensatie feedback loop, ontworpen en ontwikkeld om de overkoepelende voordelen van het nemen van risico’s te optimaliseren.

De componenten van de ‘Risk Motivation Theory’ (RMT)

Implicaties van een Risico Motivatie voor het “Real Life”

Hoewel het vanzelfsprekend lijkt dat mensen voorzichtiger zijn wanneer er groot gevaar is, impliceert deze theorie ook dat mensen vrijwillig hun blootstelling aan gevaar vergroten wanneer het waargenomen risico laag is. Dit heeft implicaties voor de industrie, het verkeer, gezondheidskwesties, en het persoonlijke leven. De bevindingen leren ons dat wanneer we de omgeving veiliger maken, mensen zullen compenseren voor deze verhoogde veiligheid met het nemen van meer risico’s.

Implicaties voor het reduceren van ongevallen

Dit is dus van belang voor het ontwerp van de werkplaats. Hoe minder actieve input een werknemer heeft bij het werken met machines, hoe hoger de kans op verveling, te weinig opwinding en dus compensatie met risicovol gedrag. Bijv. duels met olietonnen, of races met vorkliften.

Daarom lijkt het van belang om de werknemers te betrekken in het design en de uitvoering van hun job. De hoeveelheid verantwoordelijkheid die men ervaart is waarschijnlijk proportioneel met de hoeveelheid risico die men ervaart. Risico zoekend gedrag moet dus beschouwd worden wanneer men ongevallen wil vermijden.

Hoewel programma’s voor aansporingen tot veilig gedrag enig lange termijn effect hebben, kan het verwacht worden dat er gewenning optreedt, mensen geraken gewoon aan de (gestegen) beloningen, en na enige tijd nemen ze terug meer risico’s. Het kan helpen om de aard van de beloningen periodiek te wijzigen, en flexibel te maken, afgestemd op de behoeften van de persoon, de individuele nood en verschillen, en door niet-materiële aansporingen naast materiële te gebruiken. Lof en faam hebben daarbij vaak een groter effect op intrinsieke motivatie dan materiële beloningen.

Veiligheidsmaatregelen, gecontroleerd en opgelegd door de overheid, kunnen wellicht best gebruikt worden in familiale omstandigheden. Door mensen van kindsbeen veilig gedrag aan te leren en te belonen voor het vertonen van risico-bewust gedrag zou men veel effectiever kunnen zijn dan het gedrag van volwassenen te wijzigen. Hetzelfde door het gewenste gedrag te vormen van bij het begin van de tewerkstelling.

Een andere belangrijke factor bij risico nemen is risico perceptie. Als een risico niet als zodanig gezien wordt als een bedreiging, kan men er niet als zodanig op reageren. Dus moet het herkennen van gevaar aangeleerd en getraind worden, anders gebeuren er sowieso ongevallen. Een voorbeeld is het verschil in de handrem-wiel combinatie bij een fiets t.a.v. bij een motor. Bij een fiets hoort de rechter handrem bij het wiel achteraan. Bij een motor is dat het voorwiel. Indien men dit niet weet, leidt dit tot accidenten.

De onoverkomelijke wens voor uitdagingen in ons dagelijks leven

Men moet zich echter ook realiseren dat hoe hoog de beloning of de straf ook kunnen zijn, de meeste mensen nemen nog steeds risico’s. Risico nemen is immers van belang voor overleven, en wordt intrinsiek en sociaal beloond. I.p.v. dus alle risico’s te elimineren, zou men dus moeten kanaliseren naar even risicovolle acties voor het individu, maar die minder risicovol zijn voor de maatschappij. Bijv. risico’s nemen met een race-car zijn meer getolereerd dan dezelfde risico’s nemen met een vrachtwagen met toxisch afval.

We moeten dus proberen mensen actief te laten kiezen welke risico’s ze nemen, en de situaties limiteren waarin ze die nemen, alsook andere situaties zoeken of locaties waar en wanneer ze risico’s willen nemen. Mensen moeten leren een kosten/baten afweging te maken van deze actie.

Anticipatie op plezier maken, en de feitelijke ervaring van emoties en fysiologische opwinding zijn zeer intens onder risicovolle omstandigheden. Het verhoogde plezier voorziet in een krachtige aansporing om situaties uit te zoeken die ons dat gevoel terug kunnen geven.

Hoeveel risico en intensiteit nog door iemand gevoeld wordt als plezier is echter onderworpen aan situationele en persoonlijke verschillen. Uit getuigenissen blijkt dat hoe hoger het ervaren risico, des te hoger de plezierige opwinding is, en des te hoger de hoeveelheid energie is die besteed wordt aan het controleren van het gevaar. Hoeveel men denkt, test, bescherming aanschaft en geld spendeert om de gevaren te controleren voor publieke figuren op een racebaan is waarschijnlijk evenredig met het gevaar voor de betrokken individuen.

De effecten van illusie van controle heeft potentieel belangrijke implicaties. De meeste onder ons hebben illusie van controle, optimisme en vaardigheden. We zijn wellicht allemaal risico nemers tot op een niveau waar we ons goed bij voelen. Naarmate we dit niveau overschatten, nemen we wellicht allemaal te hoge risico’s. Dit heeft consequenties voor ons overleven als soort. Namelijk, als er geen andere factor dit fenomeen compenseert, hadden we al uitgestorven moeten zijn, of zal dit snel gebeuren.

Een persoonlijke conclusie van de auteur

Gegeven de onverzadigbare drijfveer van mensen om meer, hoopt hij dat onze drive naar meer risico’s zal gepaard gaan met een evenredig sterke drive naar het onder de knie krijgen en controleren van risico’s en de omgeving, zodat men niet het ultieme risico moet nemen, gewoon om te weten wat er gebeurt in het hiernamaals. Wellicht zouden daarbij de gevolgen voorbijgaan aan het optimale niveau van de uitdaging.

Vond u deze boekbespreking waardevol? Ontdek dan ook deze gerelateerde artikels voor meer inspiratie en inzichten: