Putin, Oekraïne en nucleaire oorlog – wat zijn risicofactoren?

Auteur: Steens Manu

In dit stuk geef ik mijn eigen mening, niet dat van enige organisatie.

Context

Het gaat over Oekraïne. Ik ken niet heel de geschiedenis van Oekraïne, en wens hier ook niet heel de geschiedenis, die zeker niet onbevlekt is, uit de doeken te doen. Ik zoom in op de voorbije weken.

Enkele dagen geleden zag ik een bericht op het internet dat Medvedev, de trouwe volgeling van Putin, zei dat Rusland het recht heeft om nucleaire wapens in te zetten.

Putin zelf heeft herhaaldelijk gedreigd met de inzet van nucleaire wapens.

Dat brengt iedereen in een lastig parket. Als je hebt leren vechten met dieren, weet je dat ze liever niet nodeloos vechten. Ze vechten om te eten of voor hun leven. Een giftige spin gebruikt niet graag zomaar haar dodelijke beet, omdat gif langzaam geproduceerd wordt, zodat ze dus een lange tijd nadien kwetsbaar is.

Hetzelfde geldt voor de mensen die kernwapens inzetten.

Als Putin zijn nucleaire oorlog start, zal dit ofwel in Europa zijn ofwel in Amerika. Met wat men nu kent van de nucleaire wapens en de luchtstromen rond de aarde is Amerika geen goede zet: Rusland is een van de eerstvolgende landen die te maken krijgt met de fall-out van diens eigen wapens. China en andere Aziatische landen ook trouwens, en dat zou Rusland niet goed uitkomen.

Mutatis mutandis

Mutatis mutandis heeft het Westen last van nucleaire fall out van de eigen nucleaire wapens, als het Westen die zou inzetten ter vergelding.

Dus daar is men zelf kwetsbaar. En dat leidt tot onzekerheden.

Er is dus een natuurlijke afschrikkingsfactor: degene die nucleaire wapens inzet dreigt slachtoffer te worden van diens eigen wapens, zij het in tweede instantie.

Daarbij komt het feit dat men nucleaire wapens best niet inzet in een emotionele oprisping. Stel dat de Russen een ‘first strike’ doen op Europa, moet het Westen dan binnen de 10 minuten een vergeldingsaanval lanceren? Ook als het om een aanval gaat met slechts één bom?

Onderstellen we even…

Stellen we even dat Putin een enkele tactische bom op een stad in het Westen gooit, wat zouden dan mogelijke reacties zijn? En dus mogelijke impacts?

• Totale nucleaire oorlog: het Westen begint een totale vernietiging van Rusland, die zelf alles op het Westen gooit. Gevolg daarvan zou zijn dat alle leven op aarde sterft, ook in andere Aziatische landen, ook op de zuidelijke halfrond. Dat is dus geen optimale reactie.
• Een even grote stad in Rusland wordt bestookt door het Westen als vergelding voor de getroffen stad in het Westen. Nadien bezinnen beide partijen en erkennen dat dit niet de juiste manier is. Dat betekent wel dat er twee sub-scenario’s mogelijk worden. Een eerste is dat men mobiliseert en een klassieke oorlog voert zoals WOII. Een tweede is dat men beslist rond de tafel te zitten en onmiddellijk onderhandelingen opstart om de krankzinnigheid een halt toe te roepen.
• Het Westen gooit geen nucleair wapen. Rusland krijgt even de tijd om te bezinnen, in te zien dat het geen oplossing is, en wordt diplomatiek rond de tafel genodigd. Indien dit niet gebeurt is een klassieke oorlog zoals WOII terug een optie.

Er zijn ook dan dus mogelijkheden om rond de tafel te gaan zitten.

Stellen we even dat Putin geen nucleaire bom gooit, wat dan? Hij dreigt inmiddels wel met een nucleaire oorlog. Dat wel. Waarom doet hij dat. Wellicht is hij druk aan het zetten op de politiek van het Westen, door de bevolking angst aan te jagen. Dat op zich qua impact is het effect van psychologische oorlogsvoering. Dat heeft het gemeen met terrorisme: je weet niet wat waar wanneer en er wordt als middel angst gezaaid voor een doel op zich: politieke spelletjes. Dat lijkt hem goed te lukken als het doel is om geen directe confrontatie aan te gaan met de ‘westerse geallieerden’. Beide partijen spelen het spel sterk: Oekraïne vraagt versneld de toetreding tot de NATO aan, terwijl Rusland Donbass politiek wil laten beschouwen als een stuk van Rusland, dat bij herovering door Oekraïne beschouwd kan worden als een inval in Rusland.

En dan zouden ze dus volgens hun redenering het recht hebben om nucleaire wapens te gebruiken.

Doen ze dat?

De vraag daarbij is: doen ze dat?

Daartoe stellen we niet meer de vraag naar de impact, maar eerder de vraag naar de kans dat de dreigementen waarheid worden.

Even een zijsprong: wanneer is iets waarheid?

Er zijn in de wereld twee manieren om waarheden te creëren:

• Ofwel lever je een wetenschappelijk bewijs. Iets waar wiskundigen trots op zijn.
• Ofwel vertel je het verhaal zo dikwijls dat het zo bekend in de oren klinkt dat het aanvaard wordt door een grote groep mensen die het samen voor het zeggen hebben.

Factoren van invloed

Wat zijn nu factoren die de kansen beïnvloeden?

• De Russische politiek zit vol met mensen die Putin niet tegenspreken. Een vergevorderde vorm van ‘group think’ is aanwezig. Al zijn er uitzonderingen. Zo heeft Putin het nodig geacht een hoop hogergeplaatsten van de FSB, de nakomeling van de KGB, te moeten ‘ontheffen uit hun functie’. Maar dat zijn geen politiekers.
• Putin is het gewoon om zijn gelijk te krijgen. Hij gelooft zeer sterk in zichzelf en zijn eigen gelijk. Daarbij komt dat hij erin slaagde om eeuwige rechten op de Russische ‘troon’ te verwerven. Veel meer dan dat heeft een normaal man niet nodig om een god-complex te ontwikkelen.
• Hij werd voorgelogen, en dacht dat Oekraïne gemakkelijk zou zijn. Hij stuurde er een aantal legereenheden binnen, die deels bestonden uit jonge dienstplichtigen met gebrek aan ervaring. Jonge jongens. Altijd iemands kind.
• Hij heeft zeer vaak gedreigd met het gebruik van kernwapens, kan hij psychologisch op die uitspraken terug komen? Of is hij echt bereid om ze te gebruiken?
• Wat met de mobilisatie? Vele mensen die opgeroepen (konden) zijn ontvluchten het land. Wat doet dat met zijn psychologie? Ziet hij de feiten en hanteert hij het principe uit de economie van de marginale opbrengst die zich hier in verlies uit?
• Wat na de oorlog, als er vrede moet komen? Welke mogelijkheden heeft Rusland dan nog op de (economische) wereldkaart als hij aan zet blijft? Wat zijn mogelijke pistes daar?
• Kan hij zijn politieke zetten nog goedpraten? Zelfs maar in de ogen van zijn eigen bevolking?

Twee dingen zijn hierbij nodig

Om op dergelijke manier verder te gaan en het risico in te schatten, zijn twee dingen nodig:

• Men moet zijn eigen angst doorprikken om de feiten te zien, los van wat het met de observator kan doen en
• Men heeft meer kennis nodig van psychologie van de politici in kwestie, en moet men hun leven kennen, om in te kunnen schatten wat de volgende daad is.

Die kennis heb ik niet.

Helaas hebben we geen Churchill momenteel. Zoals eerder gesteld: er zijn hier geen zekerheden.