Onvoldoende openbare infrastructuur en sociale bescherming

Onvoldoende openbare infrastructuur en sociale bescherming: Niet-bestaande, ontoereikende of onbillijke openbare infrastructuur, diensten en sociale bescherming. Omvat, maar is niet beperkt tot: onbetaalbare of ontoereikende sociale zekerheid en uitkeringen, huisvesting, openbaar onderwijs, kinder- en ouderenzorg, gezondheidszorg, sanitaire voorzieningen en transportsystemen en pensioensystemen. De vraag in dit artikel is wat onvoldoende openbare infrastructuur en sociale bescherming aan risico’s met zich meebrengt. Daartoe bekijk ik dit verschijnsel vanuit sociaal-economisch-maatschappelijk, (geo-)politiek, militair en demografisch standpunt. De vraag wordt daarmee: ‘Wat zijn de sociaal-economisch-maatschappelijke, (geo-)politieke, militaire  en demografische implicaties van onvoldoende openbare infrastructuur en sociale bescherming?’

In deze tekst schrijf ik ten eigen titel, niet deze van enige organisatie. Het 2025 Global Risk Report – WEF geeft deze definitie (quotes uit documenten zijn met een vertaalprogramma naar het Nederlands vertaald)

Auteur: Manu Steens

Sociaal-maatschappelijke risico’s van onvoldoende openbare infrastructuur en sociale bescherming

Ongelijkheid

Er ontstaat een groeiende ongelijkheid in de zin van een toenemende kloof tussen arm en rijk. Daarbij staat het principe van een slechte sociale mobiliteit (kansen om sociaaleconomisch te stijgen) mee centraal. Hierdoor verplaatst de concentratie van armoede zich naar bepaalde wijken of gebieden. (Zie ook de bijdrage van ‘Ongelijkheid van vermogen en inkomen’.)

Die ongelijkheid brengt in veel landen gezondheidsrisico’s met zich mee. Hierbij denken we aan een verminderde toegankelijkheid voor kwetsbare groepen. Dit brengt hogere sterftecijfers en lagere levensverwachting met zich mee voor die kwetsbare doelgroep. Omgekeerd concluderen Carolina Cardona, Neha Sahai Anand, Y. Natalia Alfonso, Jonathon P. Leider, J. Mac McCullough, Beth Resnick, David Bishai in ‘County health outcomes linkage to county spending on social services, building infrastructure, and law and order’: “Funding for public health and other social interventions is associated with subsequent improvements in life expectancy. Spending in the social services is more closely tied to future life expectancy at birth in rural counties. In urban counties spending on building infrastructure is associated with more future gains in life expectancy at birth.”

Sociale Mobiliteit

Het gebrek aan sociale mobiliteit en de groeiende kloof tussen rijk en arm brengt economische gevolgen met zich mee door de gebrekkige gezondheidszorgen. Er zal daardoor een afname zijn van arbeidsproductiviteit. Door een verlaagde kans op goed onderwijs zal er een relatief verlies van menselijk kapitaal zijn dat inzetbaar had moeten zijn. (Covid19 toonde dit volgens de wereldbank aan: “Globally $10 trillion of lifetime earnings could be lost for this cohort of students, due to lower levels of learning, school closings, or the risk of dropping out of school.”) Tevens treedt een hogere werkloosheid op door beperkte sociale en economische mobiliteit en een verminderde toegang tot geschoold werk. Maatregelen die de EU daarbij neemt zijn:

• jongeren helpen de arbeidsmarkt te betreden
• langdurige werkloosheid terugdringen
• de vaardigheden van werkzoekenden verbeteren
• de mobiliteit van werknemers in de EU te vergemakkelijken.

Kwetsbare groepen zijn ouderen, mensen met beperkingen, alleenstaande ouders en kinderen uit kwetsbare groepen met langdurige ontwikkelingseffecten door overdracht van kwetsbaarheid over generaties heen. Vrouwen worden onevenredig belast met onbetaalde zorgtaken.

Woonproblematiek

Een tekort aan essentiële infrastructuur houdt tevens woonproblematiek in. Met dakloosheid en woononzekerheid als een evident gevolg. In hun artikel ‘Investing in Public Health Infrastructure to Address the Complexities of Homelessness’ schrijven John P Allegrante en David A Sleet “We argue that homelessness is increasingly exacerbated by system-wide infrastructure failures occurring at the municipal, state, and federal government levels…” Maar tevens met slechte woonomstandigheden met gezondheidsrisico’s, zoals door huisjesmelkerij.

Beschadigde Sociale Cohesie

Sociale cohesie wordt beschadigd, door onder andere een toenemende sociale isolatie van kwetsbare groepen. Immers geldt ook het omgekeerde: de World Bank Group schrijft in haar publicatie ‘How Does Social Protection Impact Social Cohesion in the Sahel? A Review of Existing Evidence and Gaps’ dat “…social protection programs often improved social cohesion as reported by program beneficiaries, including more trust, cooperation for the common good, involvement in local associations, and a greater sense of inclusive identity.”

Dergelijke sociale problemen en risico’s dragen bij aan politieke , geopolitieke en militaire risico’s.

Politieke risico’s van onvoldoende openbare infrastructuur en sociale bescherming

Sociaal-Maatschappelijke Instabiliteit

Politieke risico’s zorgen voor maatschappelijke instabiliteit door een toename van sociale onrust en protesten, soms met geweld. Dit laatste fenomeen is nog niet goed begrepen. Aleksandar S. Jovanović, Ortwin Renn and Regina Schröter van OECD schrijven in ‘Social Unrest’ dat “The escalation to mass violence is still a process that is not well understood in the social and historical sciences. There seem to be three major components that have to come together: the perception of a legitimate cause that would justify even the use of force; the inability of the public authorities to cope with the situation due to lack of capacity, overreaction or over leniency and a random factor of mass momentum that may kick in when some trigger is released (a tipping point).”. Dit impliceert vaak een afnemend vertrouwen in overheidsinstanties.

Zoals vermeld in ‘Ongelijkheid van vermogen en inkomen’ zijn mensen bij politieke en sociale instabiliteit vaak minder bang van de legale represailles om de criminele weg te bewandelen als een korte termijn oplossing om uit de problemen geraken.

Wantrouwen en Polarisatie

Een afnemend vertrouwen in instituties bij een groot deel van de bevolking gaat gepaard met  een dalend vertrouwen in democratische processen. Mensen worden sceptisch over de overheid wanneer het erom gaat om de basisbehoeften van de bevolking te waarborgen. In hun ogen is het politieke systeem minder legitiem.

Bepaalde politieke strekkingen gebruiken dit om politieke polarisatie in de hand te werken. Ruben NIZARD, Head of Sector and Political Risk Analysis at Coface schrijft in zijn blog ‘Political & Social Risk: what you need to watch out for in 2025‘ dat “Political uncertainty grows with the rise of populism worldwide, and particularly in Europe.”. Daardoor nemen spanningen tussen verschillende demografische en sociaaleconomische groepen toe. Populistische en anti-establishment bewegingen en partijen worden meer succesvol. Ze gebruiken retoriek gericht tegen “de elite” en stellen simplistische maar onrealistische oplossingen voor complexe maatschappelijke problemen voor. Met democratische erosie en ondermijning van gezonde democratische waarden als gevolg.

Bestuurlijke uitdagingen die, onder andere daarbij, optreden zijn zoals bij veel politieke risico’s, een toenemende druk op lokale en nationale overheden. De overheden worden minder aantrekkelijk als werkgever. Potentiële kandidaten schatten de kans om het verschil te maken zeer laag in. Er treedt een afnemende capaciteit op om crises effectief te beheren.

Geopolitieke risico’s van onvoldoende openbare infrastructuur en sociale bescherming

Interne Politieke Problemen

De interne politieke problemen beschadigen het internationaal aanzien van het land en levert een verzwakte positie en invloed. Een tegenvoorbeeld hiervan is Amerika in de zin dat in het artikel ‘America’s Democracy Problems Hurt Its Global Image — But Not Where It Really Counts’ schrijft: “Despite damage to America’s image, democratic backsliding doesn’t reduce foreign public support for cooperating with the U.S. on important policies like security agreements or economic partnerships.” Internationale organisaties zullen het land met de vinger wijzen.

Allianties kunnen daarmee veranderen, alsook door een tekort aan politieke en militaire inzet voor security. Daardoor wijzigen ook internationale machtsverhoudingen en dus de invloed die het land kan uitoefenen in internationale fora. Er is een grotere kwetsbaarheid voor externe druk en invloed van andere mogendheden.

Economische Problemen

Door de verzwakking door interne problemen treedt er een kwetsbaarheid op met economische problemen als gevolg. (Zo bijvoorbeeld schrijft The World Bank in het artikel ‘Well Maintained: economic benefits from more reliable and resilient infrastructure’ onder andere dat “The benefit of higher resilience of infrastructure assets is that it reduces the life-cycle costs, through avoided repairs and reconstruction costs… the benefit of more reliable and resilient infrastructure is that it provides more reliable services at a lower cost… the benefit of more reliable and resilient infrastructure is that it improves productivity and quality of life.”)

Uiteindelijk wordt het land meer en meer afhankelijkheid van internationale financiële steun of leningen. In haar master thesis ‘DOES FOREIGN AID PROMOTE HUMAN RIGHTS?’ vindt Nora Engvall Olmås als voordeel van financiële steun dat “the total foreign aid inflows to aid receiving countries are associated with an improvement in respect for human rights. This relationship is especially robust when looking at the most basic human rights, physical integrity rights – the right of every citizen to live a life free from torture and political killings. However, there are also strong indications that foreign aid also has an effect on respect for more general civil liberties such as freedom of movement, freedom of expression and freedom of association.”.

Cyber als een Probleem

Door tekort aan politieke initiatief vloeit minder geld naar de afweer van cybercrime en cyberwar tegen de weinige bestaande kritieke infrastructuren en wordt de weg open gezet voor hybride dreigingen en desinformatie en een lage weerbaarheid tegen externe beïnvloeding. Sandra Kalniete and Tomass Pildegovičs in hun artikel ‘Strengthening the EU’s resilience to hybrid threats’ schrijven dat “Since Russia’s interference in the 2016 US elections and the Cambridge Analytica scandal, there has been a growing awareness of hybrid threats and foreign interference in democratic processes in Western political and academic circles… These activities can include disinformation campaigns, cyberattacks, inducing political or economic corruption, infiltrating agents of influence, pressuring independent media and buying up critical infrastructure.”.

Op technologisch vlak wordt strategische onafhankelijkheid steeds moeilijker. Op economisch vlak is er tekort aan industriële onafhankelijkheid en concurrentievermogen. Daardoor groeit de afhankelijkheid van het buitenland. Uitdagingen om dit tegen te gaan zijn volgens Michael Roemer in artikel ‘Dependence and industrialization strategies’: “Five types of dependence are considered …: (1) market dependence: (2) technological dependence; (3) managerial and entreprenuerial dependence; (4) foreign capital dependence; and (5) economic inflexibility.”.

Militaire risico’s van onvoldoende openbare infrastructuur en sociale bescherming

Vermindering van Defensiecapaciteit

Er treedt een vermindering van defensiecapaciteit op door een ontoereikende civiele infrastructuur zoals wegen, havens, energienetwerken, die nuttig zijn vanuit het dual-use standpunt. Daardoor zijn er minder mogelijkheden voor snelle militaire mobilisatie. Dit betekent uiteindelijk een slechtere logistieke capaciteit voor troepen- en materiaaltransport. Een voorbeeld van problemen in Guam wordt beschreven in het GAO report ‘Defense Infrastructure: Planning Efforts for the Proposed Military Buildup on Guam Are in Their Initial Stages, with Many Challenges Yet to Be Addressed’: “…highways may be unable to bear the increase in traffic associated with the military buildup, its electrical system may not be adequate to deliver the additional energy needed, its water and wastewater treatment systems are already near  capacity,…”.

Rekruteringsproblemen

Door een gebrekkige gezondheidszorg, een gebrekkig onderwijs en een slechte voeding zijn er problemen met de rekrutering van militair personeel. Er is een sterk verminderde fysieke en cognitieve geschiktheid van potentiële rekruten. Tevens zijn er door de evolutie in de patriottische gevoelens bij kandidaten moeilijkheden bij het aantrekken en behouden van geschikt personeel. Er heerst immers minder maatschappelijke steun voor defensie-inspanningen in sommige regio’s van Europa. Tevens zullen interne politieke spanningen die afleiden van externe dreigingen niet bijdragen tot een betere militaire paraatheid. (Taylor Crowley in het artikel ‘5 Reasons Why Military Recruitment is Struggling in the US in 2025’ vermeldt “Eroding Trust and Political Divisiveness”)

Onderinvestering

Door de politieke ontspanning van de voorbije decennia heerst er tevens een onderinvestering in defensie en de defensie-industriële basis in Europa. Er werd te weinig gebruik gemaakt van innovatie in het kader van dual-use technologie. Daardoor is er een grote afhankelijkheid van buitenlandse leveranciers voor kritieke militaire systemen zoals moderne militaire vliegtuigen.

Cyber en Kritieke Infrastructuur

Cyberveiligheid van kritieke infrastructuur is een kwestie waarbij er te weinig kan geïnvesteerd zijn, met verouderde systemen als gevolg. Daardoor heeft de kritieke infrastructuur tijdens conflicten te weinig resilience. Gevolg daarvan is een tekort aan bescherming van vitale diensten en voorzieningen.

Andere Problemen

Daarnaast is er een verhoogde psychologische stress bij de familie van de rcruten. Een tweede gevolg zal een lagere capaciteit voor langdurige inzet zijn.

Door een veroudering aan geschikte relevante scholing is er een verminderd vermogen om inlichtingen voor nationale veiligheid te analyseren. Daarbij behoren counterintelligence en contraspionage.

Dit alles kan leiden tot een niet meer kunnen nakomen van militaire verplichtingen binnen allianties.

Demografische risico’s van onvoldoende openbare infrastructuur en sociale bescherming

Een Analogie

Een groot aantal demografische risico’s zijn analoog aan die van ‘Ongelijkheid van vermogen en inkomen’ zoals:

• Ongunstige migratiepatronen, met een verminderd vermogen om gekwalificeerde immigranten aan te trekken en demografische onevenwichtigheden door selectieve (interne) migratie;
• Beperkte toegang tot betaalbare kinderopvang ontmoedigt gezinsuitbreiding;
• Vergrijzing en pensioencrisis;
• Geografische onevenwichtigheden door selectieve emigratie van jonge, bevolkingsgroepen, die normaal de productieve beroepsbevolking uitmaken;
• Overbevolking in stedelijke gebieden door interne migratie naar steden;
• Gezondheidsdemografie met minder levensverwachting van kwetsbare groepen;
• Problemen met sociale mobiliteit inclusief een intergenerationele overdracht van armoede en ongelijkheid in toegang tot voorzieningen op basis van inkomen.

Huisvestingsproblemen

Een tekort aan infrastructuur levert verder huisvestingsproblematiek, met dakloosheid en woononzekerheid. (zo schrijft Emma Woolley in ‘What causes high rates of homelessness in some regions and not others?’ dat: “In some areas, lack of infrastructure contributes to the kind of homelessness (i.e. hidden homelessness is more prevalent in rural and northern parts of Canada due to a lack of shelters, rental and transitional housing) but not the rates overall.”) Tevens, door de evolutie van de economische omgeving zijn er generationele verschillen in toegang tot huisvesting en een demografische clustering van wijken met achtergestelde woningbouw.