Hoe rustiger je bent, hoe helderder je denkt

Op 5 oktober 2025 kwam ik een opvallende post tegen op LinkedIn. De foto daarbij spreekt boekdelen: zie hieronder. Het was een tekst van de achtbare Fayadh Alenezi, PhD die de volgende krachtige woorden schreef: “Sometimes the best thing we can do is pause before we speak, before we judge and before we decide. Because calm doesn’t mean we don’t care, it means we care enough to step off autopilot. It means choosing thoughtful response over instant reaction. A calm mind isn’t empty. It’s clear enough to see what actually matters and steady enough to act on it.” En dat is een grote waarheid.

In deze bijdrage schrijf ik mijn eigen mening, niet deze van enige organisatie

Auteur: Manu Steens

Deze korte blog zette me aan het denken

Ik heb altijd vernomen in mijn directe omgeving, zowel thuis als op het werk, dat mensen na hun adolescentie (bijna) niet meer veranderen. (Persoonlijk geloof ik dat mensen blijven evolueren, maar steeds minder naargelang hun leven vordert.) Dat in combinatie met de wijsheid uit de afbeelding geeft stof tot nadenken.

Er zijn immers mensen die aangeven ‘ik ben zo’ en ‘ik kan niet meer veranderen’ wanneer je hen vraagt om zich anders te gedragen.

Dan is het dus de vraag of deze uitspraak die als advies kan opgenomen worden, als advies ook haar nut kan bewijzen.

Verschillende karakters

Sommige blijven (deels) kalm

Sommige mensen blijven reeds kalm en bedachtzaam onder stress. Zij voldoen bijna van nature aan de voorwaarden om de wijsheid te implementeren in hun leven. Zowel privé als op het werk. (Met kalm blijven bedoel ik hier niet ‘freeze’)

Daarnaast zijn er mensen die niet altijd kalm blijven onder stress, maar wel volledig besef blijven hebben van hun gedrag. Zij maken naar mijn mening een grote kans om deze wijsheid te implementeren als ze ook besef hebben van het effect van hun gedrag op de situatie waarin ze dat gedrag vertonen. Als ze dat besef hebben of kunnen bijgebracht worden, heb je weer een groep mensen die deze wijsheid kunnen implementeren in hun gedrag.

Sommigen blijven niet kalm

Dan zijn er mensen die niet kalm blijven, maar enkel zolang ze stoom moeten afblazen. Met of zonder een goede kijk op zichzelf en hun directe omgeving. Daarna worden ze voor rede vatbaar en kunnen de situatie kalm overschouwen. Ook zij kunnen, mits enige voorzorgen, de juiste beslissingen nemen die de ernst van de situatie verminderen, en nadien maatregelen nemen om in de toekomst deze situatie te voorkomen.

Tenslotte zijn er mensen die niet kalm blijven onder stress, en ook geen grondig besef hebben van de invloed van hun gedrag op de situatie. Hen kan je erop aanspreken, en erop blijven aanspreken. Ik vermoed momenteel dat dit weinig of geen effect zal hebben, zeker niet als ze, zoals ze zelf soms aangeven, ‘niet kunnen veranderen’.

Het risico

En daar zit het grootste risico. Zowel op het werk als privé. Indien een situatie de verkeerde kant op gaat, bestaat het risico dat ze de zaken alleen maar erger maken.

Daarom is het belangrijk dat bij de keuze van formele leiders gekeken wordt naar die karaktertrekken waarbij ze kalm blijven en oplossingsgericht blijven denken, ongeacht de situatie. Wat betreft informele leiders is het een sterk voordeel indien ze soortgelijke karaktertrekken hebben. Daarmee kunnen ze de formele leider bijstaan in zijn taak om de situatie aan te pakken. Zij vormen samen dan de harde kern van het team dat de situatie in goede banen kan leiden. Daarbij is het belangrijk dat deze eigenschappen gekend zijn voordat een echte crisis zich aandient.

Cultuur

Maar tot hier was het redelijk rechttoe rechtaan. Want bovenstaande zaken heb ik geschreven vanuit een eenvormige cultuur. Een werkomgeving waarbij iedereen eenzelfde cultuur aanvaardt en in zich heeft. De wereld ziet er echter anders uit. We leven in een veel-culturen-maatschappij. Althans toch in West-Europa is dat zeer sterk het geval. En al die mensen uit al die culturen zijn in de huidige maatschappij nog niet versmolten tot een nieuwe enkelvoudige cultuur. Dat kan ook niet, en dat hoeft ook niet, maar het brengt wel randvoorwaarden met zich mee. Mensen reageren zelfs bij normaal werk in projecten anders vanuit andere culturen. Je kan dus verwachten dat dit onder stressvolle situaties uitvergroot wordt.

Een Probleem voor de formele leider

Als je de formele leider bent van een multicultureel team, moet je dus alles in het werk stellen dat de mensen elkaar kennen. Het ‘ons kent ons’ principe wordt er des te belangrijker. Je moet nog beter weten waarop je van elkaar aan kunt. En dus is kalm blijven en blijven kunnen denken in moeilijke situaties niet alleen handig. Het is een hoeksteen van de kenmerken van een team, zeker van een crisisteam.

Het is een zeer belangrijke eigenschap voor niet alleen de aanpak van een situatie, het is van belang voor de resiliënce van het crisisteam en van de organisatie in haar geheel. Om aan te geven of deze hoeksteen van het crisisteam, of eender welk team, voldaan is, moet de teamleider dus zijn medewerkers kennen. Maar ook moet elke medewerker de anderen kennen. Want veel hangt niet alleen af van deze karaktertrek. Veel hangt ook af van het breekpunt van elk van hen. Want eens daar voorbij wordt het onduidelijk wanneer je hen terug kan inzetten.

Slotbedenkingen

Bij het selecteren van een teamleider, kies je best voor iemand die kalm blijft en daarbij helder kan blijven nadenken.
Bij het selecteren van teamleden, zorg je best dat de karakters bij elkaar passen.
Bij het leren kennen van elkaar in een crisisteam neem je best voldoende initiatieven om de teamleden elkaar écht te laten leren kennen.
Vriendschap en interpersoonlijke veiligheid zijn belangrijk in zo’n team.
Je moet als teamleider elk van je mensen door en door kennen. Zeker wanneer er meerdere culturen aanwezig zijn in een team. Want wanneer de ‘sh!t h!ts the fan’ is het te laat om dat te doen. Je moet weten hoe ze reageren onder stress. Kennis van het Eneagram kan daarbij nuttig zijn naast een goed cultureel quotiënt.
Ga bij de selectie van teamleden van een crisisteam grote risico’s uit de weg. Fouten kunnen gebeuren en mensen kunnen breken. Maar kies voor mensen die naast de interesse, ook een goed psychologisch profiel hebben.
Ieder lid van het team heeft belang bij het geoefend zijn in technieken voor het communiceren onder stress. Zelfkennis is daarbij belangrijk.

De oorspronkelijke quote van Fayadh Alenezi, PhD vind je hier:

https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7380550862760341505