Auteur: Manu Steens
In deze bijdrage geef ik mijn eigen mening, niet die van enige organisatie.
Mensen spreken vaak van ‘het vertrouwen’. Maar wat bedoelen ze dan? Welke soorten van vertrouwen bestaan er? Kan je het creëren? Wat zijn risico’s van geen aandacht voor het creëren van vertrouwen? Wat als je vertrouwen beschaamt? Is dezelfde taal spreken belangrijk?
Kun je scoren zonder de taal te spreken? Zonder kennis van elkaars culturele bagage? Wie heeft wanneer het voordeel? Doorprik de stigma’s! Zonder elkaar te kennen kun je niet vooruitblikken over elkaars samenwerking. Ondanks alle theorieën en geschiedenislessen ten spijt lukt dit dus niet zonder vertrouwen. Zonder vertrouwen kun je de ander niet kennen, je kent enkel zijn stigma’s.
Inhoud
Twee types vertrouwen
Ik beschouw voor mezelf twee soorten vertrouwen: Zelfvertrouwen versus cultureel vertrouwen die elk op zich functie zijn van andere componenten:
Zelfvertrouwen = F(ouderlijke opvoeding; karakter) en
Cultureel vertrouwen = G(opgroeien in nabije omgeving; in contact met verre omgeving).
Over dit ‘cultureel vertrouwen’ wil ik het hier hebben.
Voorbeeld
Ik neem nu even Russen en Amerikanen als voorbeeld, omdat ze qua vertrouwensbeleving elkaars tegenpolen zijn, maar ik had net zo goed Nederlanders en Chinezen kunnen nemen.
Wanneer je met mensen spreekt over Russen en Amerikanen, komt vaak de eerste indruk als oordeel naar boven. Maar schijn bedriegt, zijn Amerikanen echt oppervlakkig en zijn Russen echt zo arrogant?
Dat is wat wij van hen zien. Het is echter beter om het cultureel vertrouwen hier als onderwerp te beschouwen, dan profane woordenschat. In het boek “The Culture Map” van Erin Meyer is er een continuüm van zuiver taakgebaseerd cultureel vertrouwen tot zuiver relatiegebaseerd vertrouwen. Hierbij bevindt de USA zich aan de kant van bijna zuiver taakgebaseerd vertrouwen en Rusland zeer sterk aan de kant van relatiegebaseerd vertrouwen.
Hoe wordt dit gedefinieerd?
Taakgebaseerd: Vertrouwen wordt opgebouwd via zakengerelateerde activiteiten. Werkrelaties worden gemakkelijk gesmeed en weer ontbonden, afhankelijk van de praktische situatie. Jij levert consistent goed werk, je bent betrouwbaar. Ik vind het prettig om met je samen te werken. Ik vertrouw je.
Relatiegebaseerd: Vertrouwen wordt opgebouwd door samen te eten, samen ‘s avonds wat te gaan drinken en gesprekjes bij de koffieautomaat. Werkrelaties worden langzaam maar zeker opgebouwd. Ik heb je op een persoonlijke manier leren kennen. Ik heb privé tijd met je doorgebracht. Ik ben goed bevriend met anderen die jou vertrouwen. Ik vertrouw je.
Wat houdt dit in om zaken te doen
Dit houdt dus in dat om zaken te doen (allerhande: financieel-economisch tot politieke afspraken) tussen Russen en Amerikanen, beiden van elkaars culturele vertrouwenshouding op de hoogte moeten zijn.
Vroeger dacht men dat de Amerikaanse manier van zaken doen de ‘way to go’ was. Amerikanen praten zeer vlot over hun zeer persoonlijke kwesties maar laten nooit hun écht kwetsbare kant zien. Dit komt voor een Rus erg verwarrend over: net op het moment dat die denkt dat de Amerikaan een hechte vriendschap wil sluiten, zegt die: “Het was aangenaam, tot ziens”. Daarna hoort de Rus er niet meer van. Voor een doorsnee Rus is dit een onbetrouwbare houding, wat op lange termijn wantrouwen creëert waarvan de Amerikaan zich niet bewust is.
Omgekeerd zal een Amerikaan die zaken wil doen met een Rus ongelofelijk zijn best moeten doen om in de persoonlijke levenssfeer te geraken bij de Rus. Met even binnenstormen en proberen een deal te sluiten, komt hij er niet. Dan wordt hij afgewimpeld. Niet omdat de Rus zo arrogant is, maar juist omdat het elkaar persoonlijk goed kennen juist zo belangrijk is. Als daar naar zijn gevoel niet voldoende tijd in gestoken wordt, komt er van zaken doen niet veel terecht.
Dit betekent dat om geslaagd samen te kunnen werken, er best een mediator aanwezig is. Iemand of een klein team van mensen die culturele ervaring heeft/hebben met beide partijen.
In mijn opinie is dit een van de kernen van veel misverstanden in de wereld op kleine, maar ook op grote schaal. Misverstanden leiden in het ergste geval tot zaken die niemand wil, zoals broedermoord.
Daartoe moet er werk gemaakt worden van elkaar echt leren kennen vooral op momenten dat de mens, wanneer die jong is, er nog ontvankelijk voor is.
Conclusie:
Als we de planeet een betere en veiligere plaats willen maken voor de toekomstige generaties moet er in de scholen aandacht bestaan voor:
- types communicatie
- elkaars cultuur
- leren werken aan vertrouwen
- empathie
- de andere echt leren kennen in diens cultuur