Auteur: Manu Steens
In deze blog zet ik mijn persoonlijke mening en niet die van enige organisatie.
Context
Onlangs blokletterde de VRT (Vlaamse Radio en Televisie) dat de vijfde golf is ingezet, met een verwachte 125000 besmettingen per dag tegen midden januari.
Dat spreekt aan natuurlijk, zo’n getallen. Maar mensen willen weten wat het risico inhoudt en wat de risicofactoren zijn. Klassiek gesproken kan men stellen dat:
Risico = kans x impact
Dieper graven naar deze factoren
Als we in het geval van deze pandemie dieper doorboren op deze twee factoren, kunnen we vereenvoudigd stellen dat:
- Kans = blootstelling x vatbaarheid x gedrag
- Impact = gevoeligheid x gedrag
Bij de kans is de blootstelling een functie is van de omgeving (recht evenredig met het aantal besmettingen in diens omgeving) waarin een individu zich bevindt en de vatbaarheid een interne factor is van het menselijk lichaam: hoe ontvankelijk is het lichaam voor de blootstelling. Het gedrag hier is een factor die voorzichtigheid van het individu inhoudt. Dit zonder enige graad van pejoratieve intentie: het is ongeacht of het gedrag roekeloos is, zoals bij mensen die bij elkaar te dicht aan de toog hangen, of anderzijds dat de job een contactberoep is dat dit gedrag met zich meebrengt, zoals mensen in de ICU die patiënten met Covid19 moeten verzorgen.
Bij de impact is de gevoeligheid een interne factor van het lichaam van de persoon, zoals iemand die van nature een sterk afweersysteem heeft of dat helaas net niet heeft. Het gedrag hier kan het best geïllustreerd worden door mensen die zich wel of niet laten vaccineren. Door zich, desnoods meerdere keren, te laten vaccineren, is gebleken dat mensen die corona krijgen statistisch een beduidend lagere impact ondergaan: ze worden misschien nog wel ziek, maar het is minder erg, en men komt daardoor met veel kans niet in de ICU terecht.
Wat dit betekent
Wat betekent dat, als we deze analyse terug invullen in de oorspronkelijke formule van risico?
Dat gedrag een invloed heeft van minstens in het kwadraat. Waarom minstens? Omdat er situaties denkbaar zijn waar het gedrag een ernstige invloed kan hebben op de blootstelling, door bijvoorbeeld het aantal contacten waar mogelijk te minderen. Maar meer dan dat: je kan ook anderen beschermen door goed gedrag te stellen, zoals een zelftest te doen voordat je een feestje organiseert bijvoorbeeld.
Dus het risico is in hogere machten (dan het kwadraat) afhankelijk van gedrag. Tot daar de humaniorawiskunde.
Dat betekent dat niet alleen mensen “brave burgers” moeten zijn, de overheid moet daarop aansturen als een belangrijke factor die invloed kan hebben op deze vijfde golf (eigenlijk elke golf).
Dit geldt voor burgers als individu, maar ook voor organisaties, die afhankelijk zijn van hun medewerkers. Het beschikken over een aangepast BCP en pandemieplan dat op een flexibele manier coherent is met wat de politiek en de wetgever voorschrijft is dus van enorm belang in de pandemie.
Conclusie
Daar komen dus meer bij kijken dan enkel infectiologen, virologen en biostatistici, een zeker even groot belang moet gehecht worden aan wat psychologen, sociologen en antropologen kunnen zeggen over hoe met deze pandemie kan en moet omgesprongen worden.
Een geïdentificeerde les uit deze wiskunde is dus
- Meer dus te werken aan gedrag in elke pandemie, endemie of epidemie. De lage cijfers van griep in 2021 tonen dat het werkt. Men moet goed gedrag dus volhouden.
- Zonder de geneeskundige realiteit te verwaarlozen natuurlijk. Maar als ondersteuning aan de zorg.
En als het kan, zonder fear-mongering.
Men moet daarbij werken via het vertrouwen van de burgers. Dat wat ze hebben met hun huisarts, hun specialist, hun zorgverleners in eigen familie, hun leerkrachten, de verzorgers van hun verwanten, de maatschappelijk werkers, buurtwerkers…