Estimated reading time: 4 minuten
Veel van de uitdagingen van de dag van vandaag hebben te maken met klimaatwijzigingen, verlies aan biodiversiteit, degradatie van het ecosysteem, blootstelling aan chemicaliën,… en deze zijn allemaal gekarakteriseerd door een hoge graad van complexiteit. Ze hebben vaak meerdere oorzaken en interne terugkoppelingen binnen en externe terugkoppelingen tussen systemen en in de tijd. Ze zijn vaak moeilijk te definiëren, te bepalen, en het is vaak zelfs moeilijk om het er als mensen over eens te zijn. Dit steekt schril af tegen conventionele risico’s zoals klassieke milieukwesties: waterkwaliteit, voedselproblematiek, afvalwater van de steden, management van afval en afvalwater,… die meer succesvol worden afgehandeld.
De analyse in dit document heeft te maken met traag evoluerende catastrofale risico’s. Hoewel ze vaak te voorzien zijn, kunnen we ze vaak niet tegenhouden omdat ze ingebouwd zitten in de aard van complexe adaptieve systemen. Bovendien is een van de definiërende eigenschappen van onze moderne wereld de onderlinge samenhang van deze complexe adaptieve systemen. Maar wat zijn nu eigenlijk die systeem risico’s?
Systeem risico’s zijn de “dreiging dat individueel falen, accidenten of onderbrekingen die optreden in een systeem zich voortzetten doorheen het systeem door middel van een besmettend effect”. Het refereert aan een risico of een kans van het falen van een gans systeem in tegenstelling tot het falen van een enkele component. Er is dus sprake van een cascade van falen, dat het grotere systeem betrekt. Meer abstract is een systeem risico “een risico op een fasetransitie van een evenwichtstoestand naar een andere, die veel minder opportuun is, gekarakteriseerd door meerdere zelfversterkende terugkoppeling mechanismen die het moeilijk maken om de evolutie van het systeem om te keren”. Systemen die hier kwetsbaar voor zijn hebben ook vaak de eigenschap onderling verbonden te zijn. Voorbeelden van systeem risico’s zijn de financiële crisis van 2008, de uitdroging van de Aral zee, en de overbevissing van de oceanen.
De guideline voor “the governance of systemic risk” stelt een aanpak van 7 onderling verbonden stappen voor:
- Verken het systeem,
- Ontwikkel scenario’s,
- Bepaal de doelstellingen,
- Co-ontwikkel management strategieën,
- Richt u tot niet-verwachtte hindernissen en plotse kritieke shifts in het systeem,
- Beslis, test en implementeer,
- Monitor, leer, herzie en pas aan.
Hierbij is er iteratie nodig tussen en binnen elke stap.
Het proces moet gecoördineerd worden door een “navigator” die een bepalende rol speelt bij het bij elkaar brengen van de verschillende stakeholders. Tevens zorgt hij voor een effectieve implementatie van het proces en helpt met het schipperen van de ene transitie van het systeem naar de andere. Daarbij kan het nodig zijn dat de organisatie regelmatig haar doelstellingen bijstelt.
Het proces betrekt ook het aanpakken van onverwachte hindernissen en plotse kritieke shifts. De grote obstakels moeten uiteraard gekend zijn voordat de strategie bepaald wordt. Maar er moet dus ook aan plotse barrières gedacht kunnen worden. Aanpassingsmogelijkheden van de organisatie zijn dus een vereiste.
Het governance process voor systeem risico’s moet open staan voor een variatie aan mogelijke instap punten, afhankelijk van waar de organisatie staat in haar evolutie, rekening houdend met het verloop en de timing van de ontwikkeling van de bedreiging. En bij dit alles zijn communicatie, openheid en transparantie objectieve universele vereisten om moeilijkheden tegen te gaan bij het bepalen van causale relaties, psychologische obstakels en vaak lange latentieperioden. Hierbij zijn rondetafels en platformen waar informatie gedeeld wordt een vereiste voor het creëren van besef van bestaande noden en de aanvaarding van de realistische management opties.
Vond u deze boekbespreking waardevol? Ontdek dan ook deze gerelateerde artikels voor meer inspiratie en inzichten: